<p>W ostatnich badaniach naukowych zwrócono uwagę na rzadkie, ale poważne powikłanie związane z leczeniem reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) za pomocą inhibitorów czynnika martwicy nowotworów alfa (anti-TNF-α), takich jak etanercept. Badania te dostarczają nowych, istotnych informacji na temat związku między stosowaniem etanerceptu a wystąpieniem zespołu Guillain-Barré (GBS), co może mieć istotne znaczenie dla praktyki klinicznej. Zespół Guillain-Barré to potencjalnie zagrażająca życiu choroba, która charakteryzuje się postępującą słabością kończyn oraz odruchami, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.</p>
<h2>Opis przypadku pacjentki z reumatoidalnym zapaleniem stawów</h2>
<p>Przedstawiamy przypadek 39-letniej kobiety, u której zdiagnozowano reumatoidalne zapalenie stawów w wieku 13 lat. Początkowo pacjentka skarżyła się na poranną sztywność oraz ból stawów, co skłoniło lekarzy do wprowadzenia leczenia metotreksatem (7,5 mg/tydzień), prednizonem (5 mg/dzień) oraz diklofenakiem sodowym. W trakcie monitorowania stanu zdrowia pacjentka była pozytywna na obecność czynnika reumatoidalnego oraz przeciwciał antycyklicznych cytrulinowych (anti-CCP). W badaniach krwi stwierdzono niską liczbę płytek krwi oraz białych krwinek, co wymusiło przerwanie terapii metotreksatem z powodu mielosupresji. Z tego powodu pacjentka przeszła na leczenie etanerceptem (50 mg/mL), co przyniosło poprawę jej stanu zdrowia.</p>
<h2>Objawy neurologiczne i diagnoza zespołu Guillain-Barré</h2>
<p>Po czterech dawkach etanerceptu pacjentka zaczęła odczuwać drętwienie oraz piekący ból w jednej kończynie dolnej, co szybko rozprzestrzeniło się na obie kończyny. Badanie neurologiczne ujawniło dysestezje oraz utratę czucia skórnego w kończynach dolnych. W oparciu o objawy podejrzewano zespół Guillain-Barré, a badania przewodnictwa nerwowego potwierdziły diagnozę, wykazując wydłużony czas przewodzenia w nerwie piszczelowym lewym oraz zmniejszoną prędkość przewodzenia w nerwach czuciowych.</p>
<p>Pacjentka przeszła dokładną diagnostykę w celu wykluczenia innych schorzeń, w tym przewlekłej zapalnej polineuropatii demielinizacyjnej oraz wieloogniskowej neuropatii ruchowej. Wykluczono również choroby centralnego układu nerwowego, takie jak stwardnienie rozsiane oraz mielitis poprzeczny, przy pomocy badań obrazowych i neurologicznych. Badania laboratoryjne nie wykazały zaburzeń elektrolitowych ani witaminowych, a także nie stwierdzono infekcji wirusowych ani bakteryjnych. Ostatecznie, po wykluczeniu wszystkich innych możliwości, postawiono diagnozę zespołu Guillain-Barré.</p>
<h2>Skuteczne leczenie i zmiana terapii</h2>
<p>Po hospitalizacji w marcu 2023 roku w szpitalu Hebron, badania laboratoryjne wykazały niską liczbę białych krwinek (3,287/µL), niską liczbę płytek (108,9 × 10³/µL) oraz podwyższone stężenie białka C-reaktywnego (16,7 mg/L). W badaniach płynu mózgowo-rdzeniowego nie stwierdzono albuminocytologicznej dysocjacji, a hodowla płynu była negatywna. Pacjentka nie miała ostatnio infekcji górnych dróg oddechowych ani zabiegów chirurgicznych, co dodatkowo potwierdziło związek między leczeniem etanerceptem a wystąpieniem GBS.</p>
<p>Pacjentka przeszła pięć sesji plazmaferezy i została wypisana z oddziału po dwunastu dniach hospitalizacji, z częściową poprawą objawów neurologicznych w kolejnych miesiącach. W celu kontynuacji leczenia przepisano jej rytuksymab jako zamiennik etanerceptu, a jej choroba pozostaje w remisji.</p>
<h2>Znaczenie badań nad zespołem Guillain-Barré</h2>
<p>Zespół Guillain-Barré jest potencjalnie zagrażającym życiu schorzeniem, które charakteryzuje się szybko postępującą, symetryczną słabością kończyn. Roczna częstość występowania wynosi około 1,5 przypadku na 100 000, a wskaźnik umieralności wynosi około 5%. Wiele czynników, takich jak wcześniejsze infekcje, mogą wywoływać tę chorobę. W przypadku pacjentów leczonych inhibitorami TNF-α, takich jak etanercept, ważne jest, aby lekarze byli świadomi potencjalnych powikłań neurologicznych, które mogą wystąpić po dłuższym czasie leczenia.</p>
<p>Wnioski płynące z tego przypadku podkreślają konieczność monitorowania pacjentów na terapiach anti-TNF-α w celu wczesnego wykrywania objawów neurologicznych. Chociaż etanercept jest skuteczny w leczeniu RZS, ryzyko poważnych działań niepożądanych skłania do ostrożności w jego stosowaniu. Właściwe zarządzanie przypadkami GBS związanymi z terapią TNF-α może znacznie poprawić wyniki leczenia pacjentów.</p>
<h2>Podsumowanie i przyszłość badań</h2>
<p>Podsumowując, przedstawiony przypadek ilustruje rzadkie, ale istotne powiązanie między leczeniem reumatoidalnego zapalenia stawów a wystąpieniem zespołu Guillain-Barré. Zrozumienie mechanizmów leżących u podstaw GBS oraz dalsze badania epidemiologiczne mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia ryzyka związanego z terapią etanerceptem. Lekarze powinni nieustannie oceniać korzyści i ryzyko takich terapii oraz być czujni na odpowiednie leczenie, aby zapewnić bezpieczeństwo pacjentów.</p>
Bibliografia
Doden Mera H., Manasra Mahmoud R., AbuIrayyeh Bara M., Al-Ihribat Alaa R. and Albandak Maram. Guillain-Barrè syndrome after treatment with anti-tumour necrosis factor α (etanercept) in a rheumatoid arthritis patient: Case report and literature review. Science Progress 2024, 107(4), 205-208. DOI: https://doi.org/10.1177/00368504241304203.
